Tìm hiểu về phương pháp giáo dục sớm Montessori

Phương pháp Montessori được tiến sĩ Maria Montessori nghiên cứu và sáng lập từ đầu thế kỷ 20. Có nhiều người cho rằng, Montessori ra đời giống như một chân trời mới tạo ra đột phá trong giáo dục sớm cho trẻ mầm non. Vậy điều gì đã khiến phương pháp này trở nên phổ biến và được nhiều người tin tưởng sử dụng? Hãy cùng chúng tôi đi tìm hiểu kỹ hơn trong nội dung bài viết!

1. Tìm hiểu phương pháp Montessori là gì?

Đầu tiên, bạn cần tìm hiểu cơ bản về phương pháp Montessori trước khi áp dụng cho con. Vậy giáo dục sớm Montessori là gì? 

Phương pháp Montessori được nghiên cứu sáng lập bởi tiến sĩ người nước Ý tên là Maria Montessori. Bà là chuyên gia trong lĩnh vực triết học, nhân văn, giáo dục. Điểm nổi bật của phương pháp giáo dục sớm Montessori là thực hiện giáo dục trẻ bằng các giáo cụ trực quan.

Phương pháp Montessori được nghiên cứu để giáo dục sớm trẻ sơ sinh đến năm 6 tuổi, tập trung phát triển tiềm năng của trẻ, tạo sự thân thiện và cởi mở giữa trẻ với người hướng dẫn. Tổng quan về phương pháp Montessori là tôn trọng cá tính riêng của từng trẻ, tính tự lập, tự do đồng thời vẫn giữ được sự kỷ luật. Đặc biệt, phương pháp này còn tôn trọng phát triển tâm lý ở trẻ. Từ đó xây dựng cho trẻ đủ hành trang, kiến thức thực tiễn nhưng không hề có sự áp đặt hay gây áp lực với trẻ.

2. Nguyên tắc của phương pháp Montessori bố mẹ nên biết

Khi thực hiện, áp dụng phương pháp học Montessori, các bậc phụ huynh cần phải đặc biệt lưu ý đến những nguyên tắc như sau:

2.1. Nguyên tắc tôn trọng và không áp đặt

Trong phương pháp học Montessori, nguyên tắc tôn trọng và không áp đặt với trẻ đặc biệt quan trọng. Ở những lớp học của Montessori, trẻ được tự do hoạt động theo mức độ phát triển của mình, đặc biệt ưu tiên tính tập trung cá nhân.

Nếu cha mẹ cố tình áp đặt trẻ thực hiện theo suy nghĩ và mong muốn của mình, tức là đang đi ngược với phương pháp dạy Montessori. Tệ hơn nữa, tình trạng đó kéo dài có thể khiến trẻ mất khả năng tư duy vốn có. Chính vì thế, cha mẹ và thầy cô nên để trẻ khám phá thế giới theo cách riêng của con, miễn sao con được an toàn. Hãy để trẻ tự tiếp thu, học hỏi một cách tự nhiên theo cách trẻ muốn.

2.2. Học đi đôi với thực hành

Học tập và thực hành là hai vấn đề luôn được chú trọng ngang nhau và đòi hỏi cần phải thực hiện chúng song song. Khoa học đã chứng minh, trẻ có xu hướng bắt chước theo những hoạt động mà chúng nhìn thấy. Chính vì thế giáo dục sớm Montessori sẽ chỉ ra cách thực hiện nhiệm vụ, tạo điều kiện cho trẻ phát triển theo cách riêng.

Khi thực hành, trẻ sẽ được làm quen và trải nghiệm một số thói quen đơn giản như: mặc quần áo, rót nước, cầm cốc, để giày gọn gàng, ăn uống lành mạnh, quét nhà,… Bên cạnh đó, trẻ cũng sẽ học được các kỹ năng như: xếp hàng, lắng nghe,… Các thói quen, kỹ năng này sẽ giúp cho trẻ tự tin hơn, chủ động và sẵn sàng đối mặt với thử thách trong tương lai.

2.3. Môi trường học không tồn tại phần thưởng hay trừng phạt

Theo các quan điểm giáo dục truyền thống, phần thưởng dùng để khuyến khích khi con đạt được thành tích nào đó, ngược lại, hình phạt được dùng khi con phạm lỗi. Đây là cách dạy con được rất nhiều cha mẹ áp dụng.

Tuy nhiên, nếu cha mẹ đang thực hiện theo Montessori, môi trường học tập của con sẽ không tồn tại hai hình thức này. Trong trường hợp trẻ làm sai, hãy minh họa lại cách thực hiện đúng, đừng quên khích lệ, động viên và ghi nhận sự cố gắng của con. Đặc biệt, cha mẹ không nên nghiêm trọng hóa vấn đề, chỉ cần tập trung giúp trẻ nhận thức được việc đó là chưa đúng và cần sửa lại.

2.4. Không nên ảnh hưởng đến sự tập trung của mỗi trẻ

Trong quá trình dạy và hướng dẫn trẻ, cha mẹ tuyệt đối không được làm ảnh hưởng đến sự tập trung của trẻ. Nếu như thấy trẻ đang chơi trò chơi, bố mẹ không nên xen vào ngoại trừ có lý do đặc biệt. Trẻ cần sự tập trung để tìm ra cách chơi mới và giải quyết vấn đề gặp phải.

2.5. Tự nhiên luôn truyền cảm hứng cho trẻ

Người sáng tạo phương pháp Montessori cho rằng, thiên nhiên giúp trẻ nhận thức được thực tế tốt hơn. Thay vì học tập trong lớp và trong nhà, thầy cô và cha mẹ nên cho trẻ tạo ra nhiều hoạt động học tập và cuộc phiêu lưu thú vị dành cho trẻ ở ngoài trời với không khí trong lành. 

2.6. Bố mẹ và giáo viên là người hỗ trợ, đồng hành

Khi thực hiện theo phương pháp dạy con Montessori, trẻ là trung tâm của các hoạt động, gia đình cùng nhà trường nên tập trung khai thác tiềm năng ở trẻ. Cùng với đó, ở phương pháp Montessori, gia đình và thầy cô đóng vai trò hướng dẫn, đồng hành và khuyến khích trẻ tham gia hoạt động.

Trước khi đưa ra phán xét con làm đúng hay sai, người lớn nên làm mẫu để trẻ có nhận thức đúng đắn về sự việc xảy ra. Chúng ta cần phải cân bằng nguyên tắc giữa không can thiệp và không được bỏ rơi trẻ trong phương pháp Montessori. Bố mẹ phải đặc biệt chú ý quan sát và đưa ra gợi ý hỗ trợ để trẻ phát triển tự nhiên. 

3. Mục tiêu của phương pháp Montessori

Không ít ông bố, bà mẹ mong muốn con mình lớn lên trở thành thiên tài nên đã áp dụng các phương pháp giáo dục sớm khác nhau cho con để thực hiện được mong muốn đó. Thế nhưng, mục đích của phương pháp Montessori không giống như vậy, mục đích của phương pháp này là nuôi dạy trẻ trở nên tốt hơn. Giáo dục sớm theo phương pháp Montessori chấp nhận sự khác biệt ở mỗi trẻ, cho phép trẻ phát triển tùy theo khả năng, khuyến khích trẻ chủ động tương tác, phản hồi lại môi trường xung quanh.

4. Ưu nhược điểm của phương pháp Montessori

4.1. Ưu điểm của phương pháp Montessori

Vậy lợi ích cụ thể của phương pháp Montessori là gì? Hãy cùng chúng tôi điểm qua những ưu điểm khi dạy con theo phương pháp này, từ đó bạn có thể tự đánh giá được tầm quan trọng của giáo dục sớm Montessori?

• Giúp trẻ phát hiện ra khả năng của mình sớm hơn: Phương pháp Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi lấy trẻ làm trung tâm và nhấn mạnh đến tiềm năng, khả năng chủ động sáng tạo, tìm tòi ở trẻ. Cũng vì thế mà trẻ được tự do khám phá thế giới theo nhu cầu cá nhân, từ đó được bộc lộ những khả năng của bản thân.
• Giúp trẻ sống tự lập ngay từ nhỏ: Tự lập sớm là điều mà mỗi bậc cha mẹ luôn kỳ vọng ở con và điều này hoàn toàn có thể xảy ra khi áp dụng phương pháp Montessori, bởi trẻ được dạy các bài học tự phục vụ bản thân như: mặc đồ, chuẩn bị đồ ăn, tự đi giày,… ngay từ sớm.
• Giúp trẻ phát triển trí thông minh: Dạy con bằng phương pháp Montessori sẽ giúp cho trẻ hình thành suy nghĩ độc lập, đồng thời não bộ cũng phát triển hơn. Phương pháp giảng dạy Montessori tập trung vào giảng dạy 5 lĩnh vực chính là thực hành, ngôn ngữ, toán học, giác quan, văn hóa giúp trẻ em có lượng kiến thức phong phú, đa dạng.
• Cải thiện trí nhớ ở trẻ: Tự học không những tăng khả năng tư duy mà còn tăng cường trí nhớ, bởi trẻ được tự khám phá thế giới xung quanh và từ đó sẽ biết cách ghi nhớ nhanh lại sự vật, sự việc nhìn thấy.
• Bồi dưỡng nhân cách cho trẻ: Phương pháp Montessori không chỉ chú trọng đến phát triển cá nhân mà còn dạy trẻ biết yêu thương mọi người, điều này giúp con trẻ hình thành tính cách hòa nhã, nhân ái và phát triển nhân cách tốt hơn.

Như vậy, thông qua nội dung trên, chắc rằng bạn cũng đã hiểu hơn về lợi ích của phương pháp Montessori. Tuy nhiên, bạn cũng không nên bỏ qua các thông tin khác trong phần tiếp theo, chắc chắn sẽ hữu ích với bạn trong việc áp dụng phương pháp giáo dục Montessori.

4.2. Nhược điểm của phương pháp Montessori

Bên cạnh những ưu điểm thì nhược điểm của phương pháp Montessori là:

• Tốn kém chi phí: Việc áp dụng phương pháp Montessori chuẩn thường khá đắt đỏ. Các tài liệu, dụng cụ, đồ chơi cho con đều phải chất lượng và đúng tiêu chuẩn, giáo viên hướng dẫn cũng phải có chuyên môn. Chính vì thế mà không phải gia đình nào cũng có khả năng cho con theo học theo phương pháp Montessori.
• Các chương trình học của Montessori không giống nhau: Hầu hết phương pháp Montessori trong gia đình sẽ có sự khác biệt. Cũng vì thế mà bố mẹ nên tìm hiểu thật kỹ trước khi cho con theo học.
• Độc lập không phải lúc nào cũng tốt: Chương trình giáo dục sớm Montessori luôn đề cao sự tự lập của một đứa trẻ. Thế nhưng theo nhiều nghiên cứu của chuyên gia, sự độc lập, tự lập không phải lúc nào cũng tốt. Nếu như để trẻ quá tự lập, trẻ sẽ khó hòa đồng và làm việc nhóm. Thậm chí nhiều trẻ sẽ sống quá quy tắc và cứng nhắc.
• Trên trường lớp, cấu trúc lớp học tự do có thể gây ra nhiều rắc rối: Nếu như trẻ được sống trong môi trường quá tự do, khi chuyển sang lớp 1 với môi trường cứng nhắc, quy củ hơn sẽ gặp phải nhiều khó khăn. Bởi vậy, thông thường hệ thống phương pháp Montessori ở Việt Nam vẫn khá truyền thống, các em sẽ được học tập đúng trật tự khi vào lớp 1.

5. Thực hành phương pháp Montessori tại nhà

Khi thực hành phương pháp Montessori tại nhà, bố mẹ cần chú ý các lĩnh vực chính của phương pháp này đó là: cuộc sống, giác quan, ngôn ngữ, toán học, văn hóa. Bố mẹ có thể áp dụng ngay tại nhà theo cách:

• Thực hành trong cuộc sống: Bố mẹ có thể tham khảo sách phương pháp giáo dục sớm Montessori với các bài học tự phục vụ bản thân mình như: mặc đồ, đeo giày, chuẩn bị đồ dùng học tập, đánh răng, rửa mặt,… các bài thực hành này nên thực hiện theo đúng độ tuổi và khả năng của trẻ. Lưu ý nên cho trẻ làm thường xuyên để hình thành thói quen.
• Giác quan: Vận dụng đủ 5 giác quan: Thị giác, xúc giác, thính giác, khứu giác, vị giác để trẻ phát triển một cách toàn diện nhất khi áp dụng phương pháp Montessori cho trẻ sơ sinh.
• Ngôn ngữ: Phương pháp Montessori ngày nay nên khuyến khích trẻ nhiều hơn bằng lời nói và hướng dẫn trẻ nhận biết mặt chữ, tô màu bằng tranh vẽ,…
• Học toán theo phương pháp Montessori: Ở phương pháp giáo dục Montessori, bố mẹ và thầy cô cho trẻ làm quen với biểu tượng toán học thông qua các hình, con số và phép tính đơn giản.
• Văn hóa: Phương pháp Montessori giúp trẻ mầm non làm quen về đất nước, động vật, thực vật, âm nhạc thông qua tranh, bài hát nhiều hơn.

Trên đây là những phương pháp Montessori cho bé 1 tuổi mà bố mẹ nên biết. Bên cạnh đó, còn có rất nhiều phương pháp giáo dục sớm cho con như phương pháp giáo dục sớm Glenn Doman hay phương pháp Reggio Emilia sẽ được tìm hiểu ở các bài kế tiếp.

Như vậy, qua bài viết này, bạn đã cùng chúng tôi tìm hiểu xong về phương pháp Montessori. Rất mong rằng với chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn có thêm kiến thức bổ ích trong việc giáo dục con.

Đọc thêm:
1. Tìm hiểu về Acellus homeschooling
2. So sánh Acellus vs Khan academy, Abeka về hệ thống kiến thức, phương pháp giảng dạy và chi phí đào tạo
3. Tìm hiểu về STEM, đặc điểm của giáo dục STEM
4. Lợi ích của giáo dục sớm | Có nên giáo dục sớm cho trẻ không? 
5. So sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia về mục tiêu, đối tượng, dụng cụ học tập
6. Giáo dục sớm cho trẻ 1 tuổi – Các phương pháp giáo dục sớm cho trẻ 1-2 tuổi
7. Giáo dục sớm cho trẻ 2 tuổi – Lưu ý gì khi giáo dục trẻ 2 tuổi?
8. Giáo dục sớm cho trẻ từ 0 đến 6 tuổi – Phương pháp nào cho từng giai đoạn?
9. Du học Mỹ cấp 3 – nên hay không?
10. Giáo dục sớm là gì? Lợi ích của việc giáo dục sớm và các phương pháp giáo dục sớm phổ biến hiện nay